Aktualności
Orzeczeniem z dnia 29 lutego 2024 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie o sygn. akt C‑676/22, B2 Energy s.r.o. przeciwko Odvolací finanční ředitelství rozstrzygnął kwestię warunków zwolnienia (w Polsce jako stawka 0% VAT) od wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Stan faktyczny przedmiotowego orzeczenia skupia się wokół sporu pomiędzy czeską firmą B2 Energy a organem podatkowym, który to odmówił zwolnienia z VAT dla dostaw towarów wysyłanych do Polski. Organ podatkowy zarzucił spółce B2 Energy, że nie udowodniła ona spełnienia warunków zwolnienia z VAT dla dostaw oleju rzepakowego do Polski. W konsekwencji, mimo że towary faktycznie zostały dostarczone do Polski, organ podatkowy uznał, że firma nie wykazała, iż przeniosła prawo do dysponowania towarami na osoby wskazane jako odbiorcy, ani że dostarczyła towary osobie zarejestrowanej dla celów podatkowych w innym państwie członkowskim.
Sprawa trafiła do sądu krajowego, który zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości UE. Zapytanie dotyczyło interpretacji dyrektywy VAT w zakresie dotyczącym zwolnień dostaw wewnątrzwspólnotowych. Sąd pytał, czy w sytuacji, w której organ podatkowy ma dostęp do danych niezbędnych do zweryfikowania statusu odbiorcy, to mimo wszystko należy odmówić podatnikowi zwolnienia z VAT, z uwagi na to, że nie wykazał on dostarczenia towarów odbiorcom posiadającym status podatnika w innym państwie członkowskim.
Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, iż treść art. 138 ust. 1 dyrektywy VAT przewiduje obowiązek zwolnienia przez państwa członkowskie dostaw towarów spełniających wymienione w nim przesłanki. TSUE uznał, że przepisy dyrektywy dotyczące zwolnień z VAT wymagają jedynie spełnienia materialnych warunków, a niekoniecznie formalnych. Zaznaczył, że dla kwalifikacji transakcji jako wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów nie jest konieczne spełnienie dodatkowych formalności poza wymogami dotyczącymi statusu podatnika, przeniesienia prawa własności i fizycznego przemieszczenia towarów między państwami członkowskimi.
Trybunał podkreślił, że organ podatkowy odmówił zwolnienia z VAT dla B2 Energy, argumentując to brakiem dowodów na dostarczenie towarów zgodnie z dokumentami podatkowymi. Jednak Trybunał przypomniał, że tylko w dwóch określonych sytuacjach niewywiązanie się z wymogów formalnych mogłoby skutkować utratą prawa do zwolnienia z VAT.
W pierwszej kolejności wskazano, że na zasadę neutralności podatkowej do celów zwolnienia z VAT nie może powoływać się podatnik, który umyślnie brał udział w oszustwie podatkowym i naraził na niebezpieczeństwo funkcjonowanie wspólnego systemu VAT. Nie jest bowiem sprzeczne z prawem Unii wymaganie, by podmiot gospodarczy działał w dobrej wierze i podejmował wszelkie działania, jakich można racjonalnie wymagać w celu upewnienia się, że dokonywana przezeń czynność nie prowadzi do udziału w oszustwie podatkowym.
W drugiej sytuacji naruszenie wymogu formalnego może prowadzić do odmowy zwolnienia z VAT, jeżeli naruszenie to skutkuje uniemożliwieniem przedstawienia przekonywającego dowodu spełnienia wymogów materialnych. Jednakże z samej przesłanki, od której uzależniona jest odmowa zwolnienia z VAT, wynika, że jeżeli organ podatkowy posiada informacje niezbędne do ustalenia, iż zostały spełnione wymogi materialne, to nie może on nakładać dodatkowych wymogów dotyczących przysługującego podatnikowi prawa do zwolnienia z tego podatku, które mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie tego prawa, a w szczególności, że towary zostały dostarczone podatnikowi działającemu w takim charakterze.
W tych okolicznościach pytanie przedstawione przez sąd odsyłający należy rozumieć w ten sposób, że dotyczy ono środków dowodowych, jakie można przewidzieć w odniesieniu do dostawcy w celu wykazania, iż przesłanki zwolnienia z VAT przy dostawie towarów do innego państwa członkowskiego, a w szczególności przesłanka dotycząca przysługującego nabywcy statusu podatnika, zostały spełnione.
Trybunał stwierdził, że od czasu zniesienia kontroli granicznych pomiędzy państwami członkowskimi stwierdzenie, czy towary fizycznie opuściły terytorium danego państwa członkowskiego, okazuje się trudne dla organów podatkowych danego państwa członkowskiego. Z tego powodu krajowe organy podatkowe dokonują ustaleń w tym zakresie głównie na podstawie dowodów dostarczanych przez podatników i składanych przez nich deklaracji. Dokładniej ujmując, TSUE podkreślił, że obowiązki ciążące na podatniku w zakresie dowodowym powinny być określone w zależności od warunków ustalonych wyraźnie w tym względzie przez prawo krajowe oraz zwyczajową praktykę przyjętą dla podobnych transakcji.
Trybunał stwierdził, iż okoliczność, że towary zostały odebrane przez podmioty inne niż wymienione w dokumentach podatkowych, może wskazywać na to, iż były one przedmiotem transakcji handlowej, której chwila dokonania może być decydująca dla zastosowania zwolnienia. Zaklasyfikowanie dostawy jako WDT dokonanej przez dostawcę stosującego zwolnienie i wskazanej w dokumentach podatkowych zależy bowiem od tego, czy transport może rzeczywiście zostać przypisany tej dostawie.
Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, że organy podatkowe mają obowiązek uwzględnienia wszystkich dostępnych dokumentów, aby ocenić prawdopodobieństwo faktycznej dostawy towarów do innego państwa członkowskiego. Zgodnie z zasadą neutralności podatkowej, nie można wymagać od podatnika udowodnienia statusu podatnika każdego odbiorcy, jeśli istnieją jednoznaczne dowody na to, że odbiorca miał ten status.
W związku z tym, Trybunał pozostawił ocenę spełnienia materialnych warunków zwolnienia z VAT w gestii organów podatkowych i sądów krajowych. Jednakże, jedynie w przypadku braku danych umożliwiających weryfikację spełnienia przesłanek przewidzianych w dyrektywie, należy odmówić podatnikowi zwolnienia z VAT, nie wymagając przy tym udowodnienia udziału podatnika w ewentualnym oszustwie VAT.
Konkludując, podatnikowi należy odmówić zwolnienia z VAT, jeżeli dostawca dokonał WDT nie wykazując przy tym, że towary zostały dostarczone odbiorcy mającemu status podatnika, gdy w świetle okoliczności faktycznych i dowodów przedstawionych przez dostawcę brak jest danych niezbędnych do zweryfikowania, czy odbiorca miał taki status.
